Bebeklerde ve çocuklarda uykuya geç dalma, gündüz kısa uykular, gece ortasında sık sık uyanma gibi uyku düzensizlikleri görülebiliyor. Anne ve babaların, 0-3 yaş arası bebeklerde görülen uyku sorunlarını dikkatli ve sabırlı bir süreçle atlatabileceklerine dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, “Bebeklere kendi başlarına uyumayı öğretirken şunu unutmamalıyız ki, ağlamaları çok doğal bir tepkidir. Ancak ağlarken yanlarında olup destek verirsek, kuracağımız güven ve sevgi bağı da bundan zarar görmez” dedi.
Uyku bozukluğunun nedenlerinin çevresel veya bebeğe ait faktörler olabildiğini vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, “Odanın ısısı (16-22 derece olmalı), nemi (yüzde 40-60 aralığında olmalı), ışık (karanlık veya loş ışık olmalı), çarşafın katlanması, uykudan önce çocuğun aşırı beslenmesi, bazı ilaçlar (antihistaminikler, soğuk algınlığı ilaçları gibi), bebeğe bakan kişilerin uyku uygulamalarındaki tutarsızlığı, annedeki stres düzeyi ve gebelik dönemi depresyonu gibi nedenler çevresel faktörlerdir. Bebeğe ait faktörler ise; kuru cilt (gerilir ve kaşınır), reflü, alerjik rinit, kolik, diş çıkarma, geniz eti büyümesi, uyku apnesi, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, astım, otizm, obezite ve demir eksikliği anemisi olabilir” açıklamasında bulundu.
Bebeklerde günlük uyku düzeni ay ve yaşa göre değişir
Bir bebeğin günlük uyuma süresinin ay ve yaş aralığına göre değiştiğini hatırlatan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, “Yenidoğan döneminde, eğer bebeğin fiziksel bir sorunu yoksa uykularının da düzenli olması beklenir. 5-8 ay aralığında bebekler genellikle 3 gündüz uykusu yapar ve toplamda 3-3.5 saat uyurlar. Gece uykuları 10-11 saattir. 9-14 ay aralığında bebeklerin çoğu gündüz 2 kez, toplamda 2.5-3.5 saat uyur. Geceleri 10-11 saat kesintisiz uyuyabilirler. 15-18 ay aralığı, bebekler için tek gündüz uykusuna geçiş dönemidir. Ortalama 2.5-3 saat uyuyabilirler. Eğer gece uykuları da 10-11 saat olursa ideal bir uyku düzeni oluşmuş demektir. 24 aydan sonra gündüz uykuları ortalama 2 saat olur. 2.5 yaştaki uyku süresi gündüz 1.5-2 saat, gece kesintisiz 10-11 saattir” dedi.
Uyku eğitimine akşam başlanmalı
İlk 4 ay boyunca bebekle bol temas halinde olmanın çok değerli olduğunu söyleyen Dr. Esra Kutlu, “Ancak 4. aydan sonra bebeği destekli uyutmak doğru değil. Bu durum, bebeğin kendi kendine uykuya geçmesini ve kesintisiz uyumasını güçleştirir. Bebekler 60-90 dakikada bir uyanabiliyor. Destekle yani sallayarak, emzirerek, beraber yatarak, pışpışlayarak ve benzeri yöntemlerle uyutulmaya alışmış bir bebek her uyku döngüsünde aynı desteğe ihtiyaç duyacaktır. Tabii bir odada tek başına ağlamaya bırakılan ya da kendi kendine uyumaya zorlanan bebeklerde oluşan stres de uykuya geçmeyi güçleştirir. Şu çok önemli ki; bebek bir an bile annesinin onu terk ettiğini hissetmemeli. Uyku eğitimini en erken 4-6. aydan sonra anne vermelidir. İlk 3-5 gün atlatıldıktan sonra ise baba ya da bebeğin bakımına yardım edecek diğer kişiler devam edebilir. Eğitime mutlaka akşam başlanmalı ve uygun bir yatış- kalkış saati belirlenmelidir” açıklamasında bulundu.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, sağlıklı bir uyku düzeni kurmak için önerilerde bulundu:
- Saat 18.00’den sonra heyecanlı, hareketli oyunlar, parlak ışıklar yerine; banyo, masaj, kremleme, pijama giydirme ve kitap okuma gibi uyku ritüeli oluşturmaya çalışın. Ancak gece erken yatmasını kolaylaştırmak için sabah en geç 08.00’de perdeleri açıp uyanmasını sağlayın. Bebeğin yatağında yastık dahil hiçbir şey olmamalıdır. Yastığı 2-3 yaştan sonra kullanabilir, yorgan veya battaniye örtmek yerine uyku tulumu tercih edebilirsiniz. Gün içinde odasını 1 saat havalandırmak önemli. Yenidoğan için sert yaylı yatak bulamazsanız lateks yatak kullanabilirsiniz. Çarşafını gererek örtün ya da hareketle toplanmasını engellemek için lastikli çarşaflar kullanın.
- Bebeğinizi uyuttuğunuz ortamın, gece zifiri karanlığa yakın, gündüz loş olmasına dikkat edin.
- Gündüz uykularından 15-20 dakika, gece uykularındansa 30-40 dakika önce bebeğinizi odasına geçirin. Bebeğiniz gündüz ve gece uykusunu her zaman aynı ortamda uyumalıdır. Odasını 5. aydan sonra ayırabilirsiniz. Tam bu dönemde bir uyku arkadaşı edinmesini de unutmayın. Uyku arkadaşı, bebekler uykuya geçerken ellerine vermeye çalıştığımız, uykuyla özdeşleştirmesini istediğimiz yumuşak, üzerinde burun, göz, düğme gibi küçük parçaları olmayan, yıkanabilir, tüysüz, çok büyük olmayan bir oyuncaktır.
- 1 yaş sonrasında katı gıda beslenmesini, bebeğinizi yatırmadan 1 saat önce bitirmelisiniz.
- Çocuğunuzu uykuya, konuşarak hazırlayın. Onlar bizi anlıyor.
- Ortalama 40-50 dakika bekleyin. Kararlılıkla 3-7 gün tutarlı bir tavır sonuç verecektir.
- Bebeğinizin çıkardığı en küçük seste yanına koşmayın, çünkü bebeğinizin kendi kendine uykuya dalabilme yeteneğini öğrenme şansını elinden almış olursunuz.
- Uyku döngülerini atlatırken bebeklerde minik sesler, küçük ağlamalar, sağa sola hızlı dönmeler olağandır. Eğer bebeğiniz gündüz uykularından ağlayarak uyanıyorsa, halen uykusu var demektir, hemen yataktan almayın. Gündüz uykuları yerleştikten sonra, gece uykusu için son gündüz uykusunun ardından 3 saat beklemelisiniz.
- Uykuya dalmadan önce yatağın içinde sürekli dönüp duran, birisine temas etme ihtiyacı olan bebeklere uykudan önce masaj yapılması, yatağına temas edebileceği yastıklar konması, uyku arkadaşı edinmesine teşvik edilmesi ve ağır battaniye kullanılması faydalı olabilir. Ancak dokunsal hassasiyeti olan bebekler yorgan ve battaniyeden rahatsız olurlar. Onlar için de bacaklarını rahat hareket ettirebilecekleri uyku tulumu kullanabilirsiniz.
- Prematürelerde uyku eğitimi verilirken tek dikkat edilmesi gereken nokta, düzeltilmiş yaşına göre planlama yapmak olmalıdır.
- Uyku eğitiminden verimli sonuç alamadığınızda doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.
Yapılmaması gerekenler:
- Bebeklerin kendi kendilerine uykuya dalmasına fırsat vermeyen tensel dokunmalar
- Sallayarak uyutmak
- Uykuya geçerken emzirmek veya biberonla besleyerek uyutmak
- Kucakta, bebek arabasında uyutmak
- Sıcak bir ortamda uyutmak
- Bebeği aşırı giydirip uyutmak
- Bebeği uyku öncesi yorarak uykuya kolay geçeceğini düşünmek
- Bebeği gündüz çok yormak
- TV karşısında uyutmak (Televizyon karşısında uyuyan çocuklar sese alışırlar ve uykuya farkına varmadan geçerler).