Göz Tembelliği Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Göz Tembelliği Nedir? tıbbi adı ile ambliyopi aslında gözün değil beyindeki görme merkezlerinin gelişiminin tam olmaması durumudur. Gözlerimizi aslında birer kamera sistemidir.

Görme ise bu kameraların beyine gönderdiği sinyallerle beyinde oluşan bir kavramdır. Beyindeki görme merkezleri gelişimlerini 8-10 yaşlarına kadar tamamlarlar. Bu gelişimi sekteye uğratacak bir sebep varsa, bu sebep giderilse bile artık bu merkezler 10 yaş sonrası gelişemedikleri için görme fonksiyonu tam olarak yerine getirilemez.

Göz tembelliği buradan da anlaşılacağı gibi gözün değil asıl beyindeki görme merkezlerinin gelişememesi ile oluşan bir görme kaybı sebebidir.

Göz Tembelliğinin Nedenleri Nelerdir?

Göz tembelliği, göz ve beyinde herhangi bir bozukluk olmamasına rağmen tek ya da çift tarafta görme keskinliğinde azalmaya yol açan bir göz rahatsızlığıdır. Göz tembelliği sıklıkla şu nedenlerden oluşur:

Şaşılık
Gözlerde şaşılık (strabismus) ya da kayma olması göz tembelliği nedenlerinin başında gelir. Gözlerde, altışar adet göz dışı kas vardır. Bu kasların bir ya da daha fazlasında var olan güçsüzlük şaşılığa neden olur. Yenidoğanlarda şaşılık ya da göz kayması normal kabul edilse de bu durum, bebeğin 4 ya da 6 aylık olmasıyla birlikte kendiliğinden geçmiyorsa bir sağlık sorunu olarak görülür.

Göz numaraları arasındaki fark
Miyop, hipermetrop ya da astigmatın bir gözde, diğerine göre çok daha fazla olması göz tembelliğine yol açar. Bunun nedeni her iki gözden gelen görüntü sinyallerinin beyin tarafından doğru şekilde algılanamaması sonucu bir gözden gelen sinir sinyallerinin yok sayılmasıdır. Bu durum, göz merceklerinin matlaşmasına, gözlerde şekil ve boy farklılıkları oluşmasına da yol açabilir.

Göz kapağı düşüklüğü
Doğuştan ya da sonradan oluşan bu durum göz kapağının, gözün renkli kısmını bir milimetre veya daha fazla örtmesi ile oluşur. Kişinin görüşünün etkilenmesine yol açan bu durum zamanla göz tembelliğine yol açar.

Katarakt varlığı
Göz dokusunda bulanıklığa yol açan katarakt doğumsal olarak görülebilir. Göz tembelliği oluşumunu son derece hızlandıran katarakt varlığında göz kaslarının bir kısmı atıl duruma düşer. Çok erken ve şiddetli göz tembelliğine yol açan bu durum, mümkün olan en kısa sürede cerrahi olarak tedavi edilmelidir.
Göz kapağında düşüklük ve şaşılık, aileler tarafından fark edilse de gözün bozuk olması (göz numaralarının birbirinden çok farklı olması) ve katarakt gibi göz tembelliğine yol açan, dışarıdan bakınca anlaşılamayan hastalıklar, aileler tarafından fark edilemeyebilir. Rutin olarak göz muayenesine getirilmeyen çocuklarda göz tembelliği oluşumunda önemli bir paya sahip olan bu hastalıkların geç yaşta fark edilmesi tedaviye alınacak yanıtın da gecikmesine yol açabilir.

Göz Tembelliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Göz tembelliği kaynaklandığı sebebe bağlı olarak göz kaybına varan sonuçlara neden olabileceğinden, tedavisine hemen başlanmalıdır. Bu hastalık ayrıca çocuklarda okula karşı isteksizlik, uyum sağlamada güçlük vb. gibi sorunlara da yol açabilir. Bu sebeple vakit kaybetmeden müdahale edilmesi, çocuğun gelişiminde ve eğitiminde çıkabilecek sorunların önüne geçilmesi açısından önemlidir.

Tedaviye 7 yaşından önce başlanan çocuklarda görme fonksiyonu tamamen normal hale getirilebilir. Bu yaştan sonra, çocuklarda göz ve beyin arasındaki sinir iletiminde geri döndürülmesi güç iletim bozuklukları oluştuğundan, çocuk göz sağlığına tamamen kavuşamayabilir. Tedavi, göz tembelliğinin seviyesi ve sebebine göre değişiklik gösterir.

Gözlük ya da Kontakt Lens Kullanımı

Göz tembelliği tedavisinde en sık başvurulan yöntem gözlük ya da lens kullanımıdır. Özellikle görme bozukluklarından kaynaklanan göz tembelliğinde gözlük kullanımı iyi sonuç verir. Astigmat, miyop ya da hipermetrop gibi yakını ya da uzağı görememe ya da gözün ışığı normalden farklı kırması sebebiyle kaynaklanan göz tembelliği bu yolla çözülebilmektedir.

Göz Kapama

Zayıf olan gözün uyarılabilmesi için uygulanan bu yöntemde; sağlıklı gözün üzerine bir göz bandı takılır ve çocuğun zayıf olan göz ile görmeyi öğrenmesi amaçlanır. Günde 2-6 saat süreyle kullanılan bu bantlar gözlerdeki görme fonksiyonunun eşitlenmesine yarar.Göz Damlası KullanımıGöz kapama tedavisinde olduğu gibi; sağlıklı olan göze bir damla damlatılması suretiyle gözün görme fonksiyonu geçici olarak azaltılır ve çocuğun zayıf olan gözle görmeye devam etmesi sağlanır. Haftada 2-3 gün kullanılan bu damla ile göz bandı kullanılmadan zayıf olan gözün çalıştırılması hedeflenir. Göz damlası bazı durumlarda ışığa hassasiyete neden olabilir.

Cerrahi Operasyon

Şayet çocukta katarakt ya da göz kapağı düşüklüğünden kaynaklı bir göz tembelliği söz konusuysa, cerrahi operasyon gerekebilir. Ek olarak, gözdeki şaşılığın gözlük kullanımı ile giderilememesi halinde de cerrahi müdahaleye başvurulabilir.

Aktivite Terapileri

Çocuklarda; resim yapma, puzzle ya da bilgisayar oyunları gibi gözü uzun süre aynı noktaya odaklamaya yönelik aktivite tedavileri de uygulanmaktadır. Bu tedaviler gözlük, lens ya da göz kapama tedavilerine ek olarak kullanılır; zayıf olan gözü çalıştırma amaçlıdır.Göz tembelliğinde tedaviye başlandıktan sonra, tembelliğin durumuna göre birkaç haftadan itibaren iyileşme görülmeye başlar. Ancak bu hastalık, başarılı bir şekilde tedavi edilse dahi tekrarlama riskine sahiptir. Bu yüzden göz tembelliği tanısı alan çocukların belirli bir yaşa kadar düzenli olarak takip edilmesi gereklidir.