Bakteriyel enfeksiyonların tedavisi için önemli olan antibiyotikler, gereksiz ve kontrolsüz bir şekilde kullanıldığında insan vücudunda dirençli bakterilerin oluşmasına neden oluyor. Dirençli bakteriler ise birçok sağlık sorununa yol açıyor. Dirençli bakterilerin gelişmesinin önlenmesi ve antibiyotiklerin etkinliğinin gelecek nesillere aktarılması için bu ilaçların bilinçli bir şekilde kullanılması gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşegül Ulu Kılıç, “18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü” nedeniyle bilinçsiz antibiyotik kullanımının neden olduğu sorunlar hakkında bilgi verdi.
Reçete uygulaması kullanımı düşürdü
Son yıllarda ülkemizde eczanelerden reçetesiz antibiyotik alınamaması sayesinde antibiyotik kullanımı yılda 250 milyon kutudan, 170 milyon kutuya düşmüş durumdadır. Ancak Türkiye, Avrupa’da halen en çok antibiyotik kullanan ülkelerin başında gelmektedir. Bakteriyel enfeksiyonların tedavisi için hayati önem taşıyan antibiyotikler, gereksiz ve kontrolsüz bir şekilde kullanıldığında antibiyotik direnci oluşmakta, dirençli bakteriler nedeniyle ortaya çıkan hastalıklar ise yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören ve bağışıklık sistemi zayıf olan hastaların sağlığını olumsuz etkilemektedir.
Antibiyotik direnci önemli sağlık sorunu
Enfeksiyon hastalıkları, uygun antimikrobiyal tedavi ile başarının sağlandığı bir alandır. Bununla birlikte gerek toplumda gerekse de hastanede ortaya çıkan enfeksiyon hastalıkları uygun olmayan antimikrobiyal tedavilerin kullanılması sonucu tedavi edilememekte ve ölüm ile sonuçlanabilmektedir. Gereksiz veya uygun olmayan antibiyotik kullanımı dirençli bakterilerin oluşmasına neden olmaktadır. Antibiyotik direnci tüm dünyada önemli bir sağlık sorunu haline gelmiştir.
Dirençli bakteriler enfeksiyon nedeni
Antibiyotik dirençli bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlar, hastalığın ve ölüm oranlarının artması ve hastanede geçirilen sürenin uzaması ile sonuçlanmakta ayrıca tedavi maliyetleri de artmaktadır. Antibiyotik kullanımı, insanlardaki normal bakteriyel floranın değişmesine bu da çoğu kez antibiyotik dirençli bakterilerin ortaya çıkmasına ve ishal gibi yan etkilerin görülmesine neden olabilmektedir. Bakteriler ilk olarak antibiyotikle karşılaşmaya başladığında direnç geliştirmeyi öğrenmektedir. İlerleyen süreçte direnci birbirilerine bulaştırmaktadırlar.
Dirençli enfeksiyonlar ürkütücü boyutlara ulaşabilir
Elde edilen verilerle antibiyotik dirençli enfeksiyonlardan dolayı gelişen ölümlerin 2050 yılına kadar tüm dünyada 10 milyon kişiyi bulacağı ve bu rakamın kanser, diyabet ve kalp hastalıkları kaynaklı ölümlerin çok daha üzerine çıkarak ilk sıralara yerleşebileceği düşünülmektedir. Bu duruma maliyet açısından bakıldığında ise dünya genelinde ekonomiye 100 trilyon dolar ek yük getirebileceği öngörülmektedir.
Antibiyotik kullanırken bu kurallara uyun!
- Antibiyotiğe doktor kontrolünde başlanmalı, kullanım süresi ve dozajını uzman hekim belirlemelidir.
- Antibiyotikler bakteriyel kaynaklı hastalıklarda kullanılmalıdır.
- Hekim kontrolünde kullanılan antibiyotik zamanından önce bırakılmamalıdır.
- Geniş etkili antibiyotikler mecbur kalınmadıkça alınmamalıdır.
- Direnç gelişmemesi için antibiyotiği alma saatleri her gün aynı olmalıdır.
- Karaciğer ve böbrek yoluyla vücuttan atılabilen antibiyotikler, bazen bu organlarda tahribata neden olabilmektedir. Böbrek ve karaciğer hastalarında, antibiyotik tedavisi gerekliyse düşük dozlu veya böbrek-karaciğer atılımı olmayan antibiyotikler tercih edilmelidir.
Antibiyotikler akılcı kullanılmalı
Olası ölümler ve sağlık sektöründeki yük nedeniyle antibiyotikleri gereksiz kullanmaktan kaçınmak amaç olmalıdır. Antibiyotik kullanımını düşürmek, direnç oranlarını azaltmak açısından oldukça önemlidir. Dirençli bakterilerin gelişmesinin durdurulması ve antibiyotiklerin gelecek nesillerde etkinliğinin sürdürülebilmesi için tek çare antibiyotiklerin akılcı kullanımıyla mümkün olacaktır.