Fitoterapi Uzmanı Dr. Şenol Şensoy Sabahın Sultanı Seda Sayan’da kanserle ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
Dr. Şensoy kanser tedavisinde hem modern teknikler hem de fitoterapiden nasıl faydalanmak gerektiğini anlattı.
Fitoterapi nedir?
Fitoterapi adı üstünde bitkilerle tedavi anlamında kullandığımız bir kelimedir. Fitoterapi insanlığın ilk yıllarından beri uygulanagelen bir tedavi yöntemidir, yaklaşımdır. Özellikle modern tıp son 100-150 yıllık dönemindeki kimyasal tedavilere geçmeden önce, biz binlerce yıldır hep fitoterapiden faydalandık. Bitkilerin kendi çağına göre uygulama şekillerinden faydalandık. Bugün de ülkemizde 2014’ten sonra Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Mevzuatı yayınlandıktan sonra fitoterapi ile ilgili tıp doktorları eğitim almaya ve bunu modern tıbbın yanında bir tedavi yöntemi olarak uygulamaya başladı.
Fitoterapi hangi hastalıklarda kullanılır?
Fitoterapi bütün hastalıklarda uygulanabilir. Bitkilerin bu anlamda çok yönlü etkileri vardır. Bugün üzerinde en çok konuşulan bitki zerdeçaldır. İçinde curcumin dediğimiz bir etken madde var. Şeker, tansiyon, antimikrobik etkisinden alzheimere kadar, KOAH’a kadar hemen hemen bütün hastalıklarda etkili bir bitkidir zerdeçal. Kanserde de çok etkili olduğu için, kanser hastalarına da tavsiye ediyoruz.
Kanser nedir, kanser hücresi nasıl oluşur?
Kanser çağımızın çok önemli bir hastalığı. Bugün can kayıplarında 2. büyük sebeptir. Kanser hastalığı, bizim vücudumuzdaki herhangi bir hücrenin DNA yapısındaki bozukluğundan kaynaklanan, kimliğini kaybetmiş, terörize olup hızlı bir şekilde çoğalması ile ortaya çıkan bir yapıdır. Kanser mikrobik bir hastalık değildir, kendi hücrelerimizden oluşan bir hastalıktır. Bir hücre grubu bulunduğu organı veya diğer organlara da sıçrayarak, bütün vücudu işlevsiz hale getirebilir.
Kanserde fitoterapinin etkileri nelerdir?
Kanserde tıbbi olarak çok ciddi yöntemler var. Özellikle erken safhada yakalanmışsa bugün cerrahi ile kanserli dokuları alıp hastalarımız şifa bulabilmektedir. Kemoterapi, radyoterapi ve immunoterapi gibi tedavi yöntemleri var. Bu yaklaşımlarla kanserde bir mesafe kaydedildi ama halihazırda biz kanserle mücadelede arzu ettiğimiz noktaya gelmiş değiliz. Bu sebeple arayışlar bizi geleneksel tedavilere yönlendiriyor. Burada da fitoterapi devreye giriyor. Yapılan araştırmalarda fitoterapatik ürünler yani tıbbi bitkilerin kanser üzerinde çok ciddi sonuçları olduğunu görüyoruz. Tıbbi bitkilerin, anti-kanser özelliklerinden kanserin metastaz yapmasının engellenmesine kadar çok ciddi etkileri var.
Fitoterapi her kanser türünde etkili midir?
Fitoterapi her kanser türünde etkilidir. Çünkü mekanizma olarak baktığımızda kanserin ana mekanizması aynı. Örneğin beyinde, beyin hücrelerinin kanserleşmesi sonucu tümöral bir yapı oluşuyor. Benzeri tablo karaciğerimizde, akciğerimizde, midemizde veya kan sistemimizde de oluşabiliyor. Biz fitoterapi ile bu temel mekanizmaya müdahale ediyoruz.
Kemoterapi ve radyoterapinin ağır yan etkilerine karşı ne yapabiliriz?
Kemoterapi ve radyoterapi gerçekten ağır tedaviler. Kemoterapi bir taraftan kanserli hücreleri ortadan kaldırmaya çalışırken diğer taraftan sağlıklı hücrelerin üzerinde de ciddi bir yıkım oluşturuyor. Mide bağırsak sistemi yan etkilerinden saçların dökülmesine kadar hücresel yıkımın dışa yansımasını görüyoruz. Bu tıbbi yaklaşımlar etkili ama bunlarla biz çoğu zaman kanserin üstesinden gelemiyoruz. Devreye tıbbi bitkileri aldığımızda kanserle mücadele ederken kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerinin aşağılara çekildiğini, minimize edildiğini görüyoruz.
Hasta kemoterapi alamayacak durumda ise siz yine de fitoterapi uygulayabilir misiniz?
Fitoterapiyi kanserin her safhasında uygulamamız mümkün. Hatta koruyucu anlamda bile uygulayabiliriz. Son safhalarda ise bazen kemoterapi gibi tıbbi tedavileri uygulayamıyoruz. Çünkü hastanın genel durumu çok düşkün oluyor. Tahrip edici bir yöntem olduğu için, hayati anlamda risk taşıyabilir. Dolayısıyla bu aşamaya gelmiş kişilerde kemoterapiden faydalanamıyoruz. Eğer hastamız beslenebiliyorsa biz fitoterapi uygulamaları yapabiliyoruz.
Metastaz nedir, bitkisel tedavi metastaza da iyi gelir mi?
Kanserin oluşumunda, ilerlemesinde metastaz çok önemli bir aşamadır. Kanserin bulunduğu yerden başka organlara, başka dokulara sıçramasına metastaz denir. Kanser metastaz yaptıysa tedavide ümit kırıcı bir faktör oluyor. Biz metastaz yapan ve yapmayan kanserlerde tıbbi bitkilerden ciddi karşılık alıyoruz. Çünkü yapılan araştırmalarda tıbbi bitkilerin anti-metastatik özellikleri ortaya konulmuş. Yani başka organlara sıçramayı engelleyebiliyor. Metastazın oluşması için anjiyogenez dediğimiz tümöral yapının kendini beslemek için oluşturduğu bir damar ağı vardır, tıbbi bitkilerin bu damar ağını da önleyici özellikleri var.
Kanser kök hücreleri nedir, bunlarla mücadelede nasıl bir strateji izlenmeli?
Kanser kök hücreleri son yıllarda ön plana çıkan bir buluştur. Özellikle 2021 yılı başında uyuyan kanser hücreleri diye bir çalışma ortaya çıktı. Kök hücrelerle benzer bir hareket tarzları var.
Kök hücreler kanser hücrelerini ortaya çıkaran hücrelerdir. Bugün uygulanan radyoterapi ve kemoterapi gibi teknikler kanser kök hücreleri üzerine çok fazla etki etmiyorlar. Kanser kök hücreleri birçok dış etkene karşı dayanıklı hücreler olduğu için bu tarz tedavi yöntemlerine direnç gösteriyorlar. İlk kanser tedavisinde hastadaki tümörlerin yok olduğunu görüyoruz, aradan aylar ya da yıllar geçtikten sonra tekrar nüks görüyoruz. Bu nüksün altında da kanser kök hücreleri yatıyor. Yapılan araştırmalarda tıbbi bitkilerin kanser kök hücreleri üzerinde de etkili olduğu ortaya konulmuştur.
Vücudumuz kanserle kendisi savaşabilir mi? Bağışıklık sistemimizin bu anlamda fonksiyonu nedir?
Vücudumuzun bağışıklık sistemi bizi bütün dış etkenlere karşı koruyan ana sistemdir. Kanser dahil bütün hastalıklardan koruyucu özelliği vardır. Bir insan bünyesinde her gün yaklaşık 1 milyon kanser hücresi ortaya çıkıyor. Bizim bağışıklık hücrelerimiz bu kanser hücrelerini ortadan kaldırıyor. Her sağlıklı insanda bu döngü devam ediyor. Dolayısıyla bizim bağışıklığımız kanserin oluşmasında en büyük bariyer. Tedavide de en büyük faktördür. Güçlü bir bağışıklık sistemi ile bir hastanın kanseri yenmesi mümkündür.
Akciğer kanserinde bitkisel tedavilerin etkileri nelerdir?
Ben kanser tedavisine öncelikle bitkisel tedavi ile başlanmasını öneriyorum. Kullanılan tıbbi tedavilerin yıkıcı özellikleri olduğu için bünyeyi güçlendirip, sağlıklı hücrelerimizi yıkıcı tedavilere karşı korunaklı hale getirmek önemli. Böylece hem bitkilerin gücünden faydalanmış oluyoruz, hem tıbbi tedavilerin etkilerini artırmış oluyoruz hem de olası yan etkilerden hastayı korumuş oluyoruz.