Osteoartrit Nedir? Osteoartrit (OA) esas olarak eklem kıkırdağı, bunun yanı sıra ligamanları(bağları) ve altındaki kemiği de etkileyen dejeneratif (hasarlayıcı) bir eklem hastalığıdır. Bu yapılardaki bozulma zamanla ağrı ve eklem hareketlerinde kısıtlanmaya neden olmaktadır. Önceden yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülürken, son dönemde eklem yapısı, genetik, mekanik güçler ve diğer diz içi bağ hasarları gibi bir çok faktörün etkileşimi ile oluştuğu düşünülmektedir.
Osteoartrit tanısı nasıl konur?
Hastanın muayenesinde eklemde şişlik, kıkırdak yüzeylerde ağrı, eklem hareketlerinde kısıtlılık saptanabilir. OA tanısının konabilmesi için genellikle direkt grafiler yeterlidir. Eklem aralığında daralma, kıkırdak altı kemik doku bölgelerinde yoğunluk artışı ve kemik kistlerinin oluşması, eklem kenarlarında kemik çıkıntıların (osteofit) oluşması osteoartrit bulguları olarak görülebilir.
Diğer eklem hastalıklarının dışlanabilmesi için kan tahlilleri ve kemik sintigrafisi yapılabilir. Magnetik rezonans görüntüleme (MR) ile ekleme ait yumuşak dokular ayrıntılı olarak değerlendirilibilir. Kemik dokuların ayrıntılı değerlendirmesi bilgisayarlı tomografi (BT) ile gerçekleştirilebilir.
Osteoartrit nasıl tedavi edilir?
Osteoartritin kesin tedavisi bugün için mümkün değildir. Mevcut tedavi yaklaşımları hastaların ağrılarının en düşük seviyelere inmesini ve eklem hareketlerinin korunmasını sağlamaya yöneliktir. Osteoartrit tedavisinde en çok dikkat edilmesi gereken nokta hastalığı önlemeye yönelik koruyucu önlemlerin alınmasıdır. Bunların başında kilo Hastalığın erken evrelerinde eklem zarlarında ortaya çıkan inflamasyonu baskılamak için ilaç tedavilerinden faydalanılabilir. Bu amaçla, tablet ve lokal kremler olarak bulunan antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisine ek olarak, kıkırdak dokunun yeniden yapılanmasını sağlamaya yönelik eklem içine hyaluronik asit içeren sıvıların enjeksiyonu, kortikosteroid enjeksiyonları ya da ağız yoluyla glukozamin kondoritin gibi kıkırdak yapıtaşlarını içeren ilaçların kullanımı diğer tedavi seçeneklerini oluşturur. Özellikle diz eklemi osteoartritinde uyluk kaslarının güçlendirilmesine ve eklem zarlarındaki inflamasyonun azaltılmasına yönelik egzersiz, fiziksel tedavi ve rehabilitasyon teknikleri, şikayetlerin giderilmesinde faydalı olabilir. Kullanılan bu yöntemler yüzeyel ve derin dokuları ısıtma, doku yenilenmesi, kas kuvvetlendirme, eklem hareket açıklığının korunması veya arttırılması, ağrı giderilmesi, kan akımının arttırılması ve kas spazmının çözülmesi gibi etkilere sahiptir. Bu tedavi yaklaşımlarından fayda görmeyen, sınırlı yarar elde edilen ya da şikayetleri tekrarlayan hastalarda cerrahi tedaviler de uygulanabilir.
Kireçlenme neden olur?
Eklemlerde, kıkırdak adı verilen sağlam bir materyal her kemiğin ucunu kaplar. Normal eklemlerde kıkırdak, eklem hareketi için yumuşak, kaygan bir yüzey sağlar ve kemiklerin arasında bir yastıkçık görevi görür. Kireçlenme vakalarında ise kıkırdak yapısı aşınma nedeniyle bozulur. Bu yıpranma da ağrıya neden olur. Eklemlerde şişme ve eklem hareketlerinde problemler ortaya çıkar.
Osteoartrit, zaman içinde kötüye gittiği için kemikler parçalanabilir ve eklem faresi olarak adlandırılan eklem içinde kemik parçası birikimine neden olabilir. Kemik veya kıkırdak parçaları ufalanarak eklem çevresinde birikebilir. Bu da vücutta bir iltihabi süreç meydana getirir. İltihabi süreçle birlikte bölgede biriken sitokin isimli maddeler ve enzimler kıkırdakta daha fazla hasara yol açar. Kemikler arası sürtünme de daha çok eklem hasarına ve daha fazla ağrıya sebebiyet verir.
Kireçlenme belirtileri nelerdir?
Kireçlenme belirtileri, etkilenen eklemlere ve rahatsızlığın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bununla birlikte en sık karşılaşılan belirtiler ağrı ve sertliktir. Özellikle sabahları veya dinlendikten sonra eklemlerde sertlik ve ağrı sık olarak görülür. Etkilenen eklemler, özellikle de uzun süreli faaliyetlerden sonra şişebilir. Belirtiler, aniden ortaya çıkmak yerine zaman içinde yavaş yavaş gelişme eğilimi gösterir. Sık karşılaşılan belirtilerin bazıları şunları içerir:
Hareket etmekle azalan eklem sertliği ve hareket kısıtlılığı,
Bir eklem büküldüğünde eklemeden tıkırtı ya da çıtırtı sesi gelmesi,
Eklem etrafında hafif şişme,
Aktivite sonrasında veya günün sonuna doğru daha da kötüleşen eklem ağrısı.
Kireçlenmede vücudun farklı bölümlerinde ortaya çıkan bazı belirtiler;
-Kalça: Kasık bölgesi veya kalçada, bazen de diz veya uylukta ağrı hissedilir.
-Dizler: Diz hareket ettirilirken “gıcırdama” sesi veya “kazıma” hissi oluşur.
-Parmaklar. Eklem kenarında kemik çıkıntı, parmaklarda şişme, hassasiyet ve kızarıklık görülebilir. Baş parmak taban ekleminde ağrı olabilir.
-Ayaklar: Ayak baş parmağının tabanındaki büyük eklemde ağrı ve hassasiyet hissedilir. Ayak bilekleri veya ayak parmaklarında şişlik olabilir.
Kireçlenme nedenleri nelerdir?
Yaş ilerledikçe osteoartrit riskinde artış meydana gelir. Kadınlar erkeklere göre kireçlenmeye daha yatkındırlar. Aşırı kilolu bireylerde eklemlere binen yük arttığı için kireçlenme riski daha yüksektir. Geçmişte spor yanda kaza gibi sebeplerle eklem yaralanması geçiren bireylerde risk artar. Eklemlere tekrarlayıcı zorlamalara neden olan meslek mensuplarında kireçlenme daha sık görülür. Bazı kişiler genetik olarak yatkındırlar. Doğuştan kemik ya da eklem hastalığı ile doğanlarda da kireçlenme riski daha yüksektir.