Yaz mevsimi tüm güzellikleriyle gelse de hava sıcaklıklarındaki artış ile tatil sezonunun açılması nedeniyle doğada ve denizde daha fazla zaman geçirmemiz, birtakım tehlikeleri de beraberinde getiriyor. Yaz aylarında güneş çarpması, böcek ısırıkları, suda boğulma ve burun kanamaları en sık görülen sorunlar arasında ilk sıralarda yer alıyor. Özelikle çocuklar, yaşlılar, kronik hastalıkları olanlar ve hamileler, bağışıklık sistemleri ile vücut sıvı-elektrolit dengelerinin daha hassas olması nedeniyle daha fazla risk altındalar! Acıbadem International Hastanesi Acil Servis Sorumlu Hekimi Dr. Rıdvan Acar, yaz mevsiminde sıkça karşılaşılan bu sorunlarda ilk yardımın doğru yapılmasının yaşamsal önem taşıdığına dikkat çekerek, “İlk yardım uygulamaları sağlık personeli gelene kadar bilinçli bir şekilde uygulandığında hayat kurtarabiliyor. Örneğin suda boğulmada, eğitim almış kişiler tarafından temel yaşam desteği sağlanırsa, kişinin kurtulması olasıdır. Veya yılan ısırmalarında ilk yardım uygularken ısırılan yeri emmek gibi yapacağımız bir hata bize ve hastaya ölümcül bir zarar verebiliyor.” diyor. Acıbadem International Hastanesi Acil Servis Sorumlu Hekimi Dr. Rıdvan Acar, yaz aylarında sık görülen sorunlarda neler yapılması gerektiğini anlattı; önemli öneriler ve uyarılarda bulundu!
GÜNEŞ ÇARPMASI
Yaz aylarında güneş altında uzun süre kalmak; güneş çarpması, güneş yanıkları, bazı cilt hastalıklarının alevlenmesi, uzun dönemde ise cildin yaşlanması ile cilt kanseri risklerini ortaya çıkarıyor. Güneş çarpması; güneş ışınlarına uzun süre maruz kalmaya bağlı olarak baş ağrısı, bulantı, bilinç bulanıklığı ve yüksek ateş gibi semptomlarla kendini gösteriyor. Tedavide geç kalındığında kalıcı karaciğer ve böbrek fonksiyonu kayıplarına, hatta ölüme bile yol açabildiği için güneş çarpmasına erken müdahale yaşamsal önem taşıyor.
Ne yapmalı?
- Sıcak çarpmasında kişiyi serin bir yere alın ve soğuk kompres yapın.
- Bol sıvı tüketip istirahat etmesini sağlayın.
- Mümkünse ılık duş aldırın. Duş yapamıyorsa baş, koltuk altı ve kasık bölgelerine soğuk suyla ıslatılmış bez yerleştirin. Bu kompresi 20 dakika düzenli olarak uygulayın.
- Buna rağmen durumunda değişiklik görülmüyorsa, kusma ihtimaline karşı yan yatırıp zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurun veya tıbbi yardım çağırın.
BÖCEK ISIRMALARI
Yaz aylarında sık görülen sorunlardan biri de böcek ısırmaları oluyor. Ülkemizde en sık sivrisinekler, arılar ve kene ısırmaları görülüyor. Böcek ısırıkları ciltte kızarıklık ve döküntü oluşmasına yol açıyor. Bunlar ağrılı olabiliyor, bazen de çok kaşınabiliyor. Ayrıca enfeksiyonlar da gelişebiliyor. Böcek ısırıklarında bazı kişilerde hafif bir alerjik reaksiyon oluyor; ısırığın etrafındaki geniş bir alan şişiyor, kızarıyor ve ağrılı hale geliyor. Alerjik bünyeli kişilerde ise solunum güçlüğü, baş dönmesi ve yüzde şişme gibi ciddi bir alerjik reaksiyon meydana gelebiliyor, bu durum acil tıbbi tedavi gerektiriyor. Dr. Rıdvan Acar, ısırılan bölgede irin ve apse gibi iltihap belirtileri varsa ve bunlar 2 gün içinde geçmemişse zaman kaybetmeden hastaneye başvurmanız gerektiği uyarısında bulunarak, “Zira bu durum böceğin zehirli olabileceğine ve enfeksiyona işaret edebiliyor, tedavide geç kalındığında da tehlike arz ediyor” diyor.
Ne yapmalı?
- Böcek sokmalarında: Böcek ciltte ise öncelikle böceği steril bir cımbızla uzaklaştırın. Sonrasında bölgeyi sabun ve suyla yıkayın. En az 10 dakika boyunca soğuk kompres yapmak ve mümkünse ısırılan bölgeyi yukarıya kaldırmak, oluşan şişliği azaltmaya yardımcı olacaktır. Enfeksiyon riskini azaltmak için bölgeyi tahriş etmekten de kaçının.
- Arı sokmalarında: Yapmanız gereken ilk şey, arının iğnesini hemen çıkarmak olmalı. Hızlı müdahale sayesinde iğneden salınan zehrin yayılmasının önüne geçileceği için oluşabilecek reaksiyonların şiddetlenmesi engelleniyor. Ancak dikkat! İğneyi cildi sıkarak çıkarmak daha fazla zehrin vücuda yayılmasına neden olabiliyor. İğneyi çıkardıktan sonra sorunlu bölgeyi cildi rahatlatması, kir ile varsa zehrin bölgeden temizlenmesi için soğuk su ve sabunla yıkayın. Zehrin vücut tarafından daha az emilmesi ve şişliğin hafiflemesi amacıyla sorunlu bölgeye buz kompresi yapabilirsiniz. Buzu havluya sardıktan sonra ısırılan bölgede 20 dakika boyunca bekletin. Ayrıca ısırılan bölge kol veya bacağınız ise ağrı ve şişliğin hafiflemesi için bu bölgeyi yüksekte tutmanızda fayda var.
- Kene ısırmalarında: Keneyi vücuttan çıkarmayın, üzerine herhangi bir şey dökmeyin ve öldürmeye çalışmayın. Dr. Rıdvan Acar, kene ısırıklarında herhangi bir şikayet olmasa bile hiçbir müdahalede bulunmadan ve zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerektiğine işaret ederek, “Kene çıkarma işleminin uzmanlar tarafından yapılması çok önemli, aksi halde bir kısmı cilt altında kalabiliyor ve enfeksiyonun kene salyası ile aktarılması sonucu hayatı tehdit eden sorunlara neden olabiliyor.” diyor.
SUDA BOĞULMA
Boğulma, vücutta dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir. Nefes almada güçlük; gürültülü, hızlı ve derin solunum; ağızda köpüklenme, yüzde, tırnak ile dudaklarda morarma, genel sıkıntı hali ve bayılmayla kendini belli ediyor. Dr. Rıdvan Acar, suda boğulmada ilk yardımın çok önemli olduğu uyarısında bulunarak, “Yapılacak müdahale ile kişi hayatta kalabileceği gibi yanlış ya da geç kalınmış müdahaleyle istenmeyen durumlar oluşabiliyor” diyor.
Ne yapmalı?
- Boğulma riski taşıyan kişinin sırtüstü pozisyon almasını sağlayın. Çok iyi derecede yüzme bilmiyorsanız onu yüzerek çıkarmanız sakıncalı olacaktır. Bu durum sizin de aynı sorunu yaşamanıza neden olabilir.
- Hızlı ve dikkatli bir şekilde sudan çıkardıktan sonra solunum ve nabız kontrolü yapıp sırtüstü yatırın.
- Müdahale ederken baş ya da gövdede bir kırılma riskine karşı başını çok fazla arkaya itmeyin. Solunumunu engelleyecek materyaller varsa üzerinden çıkarın. Islak kıyafetlerini çıkarıp üzerini kuru bir örtüyle örtün.
- 112’yi arayarak yardım isteyin. 20-30 dakika geçse bile yapay solunumla kişinin soluk vermesi sağlanıyor. Sağlık ekipleri gelinceye dek düzenli olarak yapay solunum yapın.
BURUN KANAMALARI
Kuru ve sıcak hava şartları burun kanaması riskini artırıyor. Burun damarlarının belirgin ve çok yüzeysel olduğu kişilerde şiddetli sümkürülmesi ve kurcalanmasıyla burun kolayca kanayabiliyor. Dr. Rıdvan Acar, burun kanamasından korunmak için kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız, kalp ve tansiyon sorununuz varsa, günün en sıcak saatlerinde mümkün olduğunca güneşe çıkmamanız gerektiğine dikkat çekiyor.
Ne yapmalı?
- Bol soğuk su çekerek içeride hiç pıhtı kalmayacak şekilde burnunuzu yıkayın.
- Dik oturup ve başınızı hafif öne eğip parmaklarınızla burun kanatlarına 5-10 dakika baskı uygulayın.
- Kanama nedeni sıklıkla tansiyon yüksekliği olduğu için kan basıncınızı ölçün.
- Kanama kontrol altına alınamadıysa hastaneye başvurun.